Uit recente analyses blijkt dat rechtspersonen op georganiseerde en grootschalige wijze worden ingezet voor criminele doeleinden. Dat staat in het nieuwste jaaroverzicht van de Nederlandse Financial Intelligence Unit (FIU-Nederland).
Achter bedrijfsstructuren die op het eerste gezicht legaal lijken, gaan complexe praktijken schuil zoals witwassen, belastingfraude en zelfs de financiering van terrorisme. Volgens FIU-Nederland vraagt deze verontrustende ontwikkeling om een bredere, gezamenlijke aanpak dan alleen via het strafrecht.
Toename in meldingen
In 2024 ontvingen FIU-Nederland bijna 3,5 miljoen meldingen van ongebruikelijke transacties van meldingsplichtige instellingen zoals banken, accountants en notarissen. Dat is een forse stijging ten opzichte van 2023, toen het aantal meldingen ruim twee miljoen bedroeg.
Accountants deden in 2024 3.388 meldingen, bijna tweehonderd meer dan het jaar ervoor. Belastingadviseurs rapporteerden 338 transacties, notarissen 998 en advocaten 24. Banken en betaaldienstverleners blijven veruit de grootste groep melders.
Afname in verdachte transacties
Ondanks de stijging in meldingen, daalde het aantal als verdacht aangemerkte transacties van 180.578 in 2023 naar 118.408 in 2024. Deze transacties werden gebundeld in 16.306 dossiers en gedeeld met opsporings-, inlichtingen- en veiligheidsdiensten.
De FIU baseert haar analyses op deze meldingen en stuitte daarbij op uiteenlopende vormen van criminaliteit, waaronder uitbuiting, sanctieontwijking, terrorismefinanciering, corruptie, kinderporno, drugshandel, milieucriminaliteit en cybercrime. Sommige criminele gedragingen kwamen in 2024 herhaaldelijk terug.
Misbruik van rechtspersonen
Een aanzienlijk deel van de analyses toont systematisch misbruik van rechtspersonen, zoals besloten vennootschappen. Deze worden ingezet om de werkelijke eigenaar te verhullen of om bijvoorbeeld grondstoffen voor de productie van drugs aan te schaffen.
FIU-Nederland signaleerde ook netwerken van tientallen rechtspersonen die uitsluitend lijken te zijn opgericht om witwaspraktijken te maskeren. Dergelijke malafide structuren spelen bovendien een rol bij terrorismefinanciering.
Risico van derdenbetalingen
Een ander risico dat FIU-Nederland uitlicht, betreft derdenbetalingen. Hierbij levert een leverancier goederen of diensten aan een afnemer, terwijl een derde partij de betaling verricht. Hoewel er legitieme redenen kunnen zijn voor deze constructie — bijvoorbeeld bij afnemers in landen zonder goed functionerend banksysteem — brengen ze ook aanzienlijke risico’s met zich mee.
De herkomst van het geld en de identiteit van de daadwerkelijke afnemer blijven vaak onduidelijk, waardoor criminelen geld- en goederenstromen kunnen verbergen binnen complexe structuren.
Vastgoed als crimineel middel
Vastgoed kwam in 2024 herhaaldelijk naar voren in de analyses van FIU-Nederland. Het wordt niet alleen gebruikt om geld wit te wassen, maar ook om criminele processen te faciliteren. Denk bijvoorbeeld aan het huisvesten van slachtoffers van seksuele uitbuiting.
Daarnaast onderzocht FIU verschillende vormen van fraude, waaronder zorgfraude. Hieruit blijkt een toenemende verwevenheid met zware criminaliteit en een groeiende complexiteit.
Samenwerking essentieel
De genoemde risico’s en fenomenen onderstrepen het belang van samenwerking binnen het Wwft-domein om de integriteit van het financiële stelsel te beschermen. FIU-Nederland spreekt haar waardering uit voor de meldingen van poortwachters en benadrukt: “Samen zien we meer.”